اصطلاحات کاغذ و مقوا + اصطلاحات چاپ و طراحی ۱

در دنیای چاپ و صنایع بسته‌بندی، انتخاب صحیح کاغذ و مقوا تأثیر مستقیمی بر کیفیت نهایی محصول، دوام، جذابیت بصری و حتی هزینه‌های تولید دارد. اگر در حال طراحی یک بسته‌بندی خاص، چاپ کاتالوگ یا تولید جعبه‌های تبلیغاتی هستید، آشنایی با اصطلاحات کاغذ و مقوا ضروری است.

در این مقاله، به زبان ساده اما تخصصی، تمام نکات مهم در مورد انواع کاغذ، مقوا، گرماژ، بافت، نوع چاپ‌پذیری و کاربردهای رایج را بررسی می‌کنیم.

تعریف کلی کاغذ و مقوا

کاغذ و مقوا، هر دو محصولاتی هستند که از الیاف چوب یا بازیافتی تولید می‌شوند و پایه اصلی بسیاری از محصولات چاپی و بسته‌بندی را تشکیل می‌دهند. تفاوت اصلی بین آن‌ها در ضخامت و گرماژ (وزن در هر متر مربع) است.

تفاوت بین کاغذ و مقوا

• کاغذ: گرماژ پایین‌تر (معمولاً زیر 170 گرم در متر مربع)، نازک‌تر و انعطاف‌پذیرتر است.
• مقوا: گرماژ بالاتر از 170 گرم، ضخیم‌تر و مقاوم‌تر، مناسب برای جعبه‌سازی و بسته‌بندی‌های سخت.

اصطلاحات کاغذ و مقوا

در ادامه با مهم‌ترین اصطلاحات تخصصی این حوزه آشنا می‌شوید:

• گرماژ (GSM): وزن یک متر مربع از کاغذ یا مقوا که تعیین‌کننده ضخامت آن است.
• بافت (Texture): سطح ظاهری کاغذ (صاف، زبر، بافت‌دار، چرم‌مانند و…)
• Coated/Uncoated: کاغذهای با روکش براق یا مات در برابر کاغذهای بدون روکش.
• خمیر شیمیایی یا مکانیکی: نوع خمیری که در ساخت کاغذ به‌کار رفته.
• Bleached/Unbleached: سفید شده یا نشده بودن الیاف.

انواع کاغذ و کاربردهای آن

در این بخش به معرفی انواع مختلف کاغذها و کاربردهای رایج آنها می‌پردازیم. شناخت ویژگی‌های هر نوع کاغذ به شما کمک می‌کند تا بهترین انتخاب را برای نیازهای چاپی و بسته‌بندی خود داشته باشید.

۱. کاغذ مضافتی

• تعریف: کاغذی چندلایه که با چسباندن چند لایه کاغذ تولید می‌شود.

• ویژگی‌ها: مقاومت بالا، ظاهر لوکس و زیبا.

• کاربرد: بسته‌بندی‌های لوکس، کارت تبریک، جعبه هدیه.

۲. کاغذ کرافت

• تعریف: کاغذی با بافت طبیعی از الیاف چوبی، دوستدار محیط زیست.

• ویژگی‌ها: مقاوم، قابل بازیافت و زیست‌سازگار.

• کاربرد: بسته‌بندی‌های سبز، کیف‌ها، جعبه‌ها و هنرهای دستی.

۳. کاغذ گلاسه

• تعریف: کاغذ با پوشش براق یا نیمه‌ براق در یک یا هر دو طرف.

• ویژگی‌ها: درخشندگی بالا، نمایش بهتر رنگ‌ها.

• کاربرد: چاپ بروشور، کارت ویزیت، کاتالوگ و بسته‌بندی‌های تبلیغاتی.

۴. کاغذ تحریر

• تعریف: کاغذ صاف و معمول برای نوشتن و چاپ روزمره.

• ویژگی‌ها: سطح صاف، مناسب برای نوشتن با قلم.

• کاربرد: دفاتر، مدارس، چاپ اسناد و یادداشت‌های روزانه.

۵. کاغذ روزنامه

• تعریف: کاغذ ارزان و سبک، معمولا از الیاف بازیافتی ساخته شده.

• ویژگی‌ها: شکننده، سطح صاف و جذب جوهر بالا.

• کاربرد: چاپ روزنامه، مجله، چک نویس و طرح‌های هنری سریع.

۶. کاغذ مات

• تعریف: کاغذ با پوشش مات که نور را منعکس نمی‌کند.

• ویژگی‌ها: جذب جوهر بالا، ضد اثر انگشت و آلودگی.

• کاربرد: کارت ویزیت، بروشور، کاتالوگ.

۷. کاغذ محکم

• تعریف: کاغذی ضخیم و محکم با سطح صاف و هموار.

• کاربرد: اسناد رسمی، کاغذ تحریر و نوشت افزار.

۸. کاغذ هنری

• تعریف: کاغذی با پوشش صیقلی و سطح صاف، مناسب برای طراحی‌های هنری و چاپ‌های خاص.

۹. کاغذ بوچر (Butcher)

• تعریف: کاغذ بسیار محکم و سفید، مناسب کارهای هنری و تبلیغاتی بزرگ.

۱۰. کاغذ طراحی

• ویژگی‌ها: ضخامت و زبری متنوع، مناسب ابزارهای مختلف طراحی از مداد گرفته تا ماژیک و ذغال.

۱۱. کاغذهای با کیفیت ویژه

• تعریف: کاغذهای رنگی با کیفیت بالا و پوشش خاص، مناسب برای کولاژ و نقاشی.

۱۲. کاغذ شفاف و نیمه شفاف

• تعریف: کاغذهای نازک و گلاسی، مقاوم در برابر آب و چربی، مانند کاغذ گلاسین.

• کاربرد: صحافی، محافظت و چاپ‌های ویژه.

۱۳. کاغذ دیتل (Detail)

• ویژگی‌ها: کاغذ نرم، شفاف و ضد چربی، مناسب کپی برداری و طراحی.

۱۴. کاغذ صفحه آرایی

• ویژگی‌ها: نیمه شفاف، مناسب طراحی‌های صفحه آرایی و ایده‌پردازی.

۱۵. کاغذ زرد کپی برداری (کاغذ گراف)

• تعریف: کاغذ ارزان و پشت نما، مناسب طراحی‌های اولیه و بسته بندی.

۱۶. کاغذ سفید کپی برداری

• ویژگی‌ها: در انواع ضخامت، زبری و شفافیت موجود است، مناسب برای کاربردهای مختلف طراحی و چاپ.

انواع مقوا

مقوای پشت‌طوسی

این نوع مقوا معمولاً در گرماژهای مختلف مانند ۲۳۰ و ۲۵۰ گرم عرضه می‌شود. انتخاب گرماژ مناسب به وزن و نوع محصول بسته‌بندی شده بستگی دارد. مقوای پشت‌طوسی به شکل رول در بازار موجود است و از آن برای تولید انواع جعبه‌های بسته‌بندی محصولات مختلف از جمله لوازم الکترونیکی، شوینده‌ها و دستمال کاغذی استفاده می‌شود. سطح پشت این مقوا طوسی رنگ است و به همین دلیل نام آن پشت‌طوسی است.

مقوای پشت سفید

مشابه مقوای پشت‌طوسی است ولی سطح آن صیقلی‌تر و سفیدتر بوده و برای چاپ کیفیت بالاتری دارد. این مقوا به دلیل ظاهر بهداشتی و مناسب بودن برای بسته‌بندی مواد غذایی و دارویی محبوب است. گرماژهای مختلفی مانند ۲۵۰ و ۲۸۰ گرم دارد و معمولاً برای بسته‌بندی‌هایی استفاده می‌شود که ظاهر و بهداشت اهمیت بالایی دارد.

مقوای ایندر برد

این مقوا از کیفیت بسیار بالا برخوردار بوده و سطحی صاف، براق و انعطاف‌پذیر دارد. به‌خاطر مقاومت زیاد در برابر ترک‌خوردگی و شکستگی به مقوای بهداشتی نیز معروف است. معمولاً برای بسته‌بندی محصولات دارویی و غذایی استفاده می‌شود و گرماژهای متفاوتی مثل ۲۰۰ و ۲۵۰ گرم دارد. قیمت آن از مقوای معمولی بیشتر است.

مقوای گلاسه

مقوایی با سطح براق و کیفیت چاپ بالا است که گرماژ آن بیش از ۲۰۰ گرم است. به دلیل استحکام و کیفیت چاپ، بیشتر برای جلد کتاب، کاتالوگ و مواردی که کیفیت چاپ اهمیت دارد، کاربرد دارد.

مقوای کرافت

این نوع مقوا بافتی مقاوم و پیوسته دارد و به همین دلیل استحکام بالایی دارد. معمولاً در رنگ‌های سفید و قهوه‌ای تولید می‌شود که نوع قهوه‌ای آن بیشتر در بسته‌بندی کاربرد دارد.

مقوای مات (مقوای کادر)

مقوایی با وزن کمتر و رنگ‌های متنوع است که کیفیت آن نسبت به مقوای رسم پایین‌تر است. معمولاً برای حاشیه‌گذاری تزئینی، قاب عکس، ماکت‌سازی و طراحی و نقاشی استفاده می‌شود.

مقوای تصویرسازی (Illustration board)

این مقوا سفید رنگ است و به دلیل داشتن یک لایه نازک مقوا در پشت آن، کیفیت بالایی دارد. در انواع ورقه‌ای و در اندازه‌های مختلف تولید می‌شود و شامل انواع صاف (cp)، ریزدانه، پرس سرد و زبر (hp) و ناهموار (r) می‌شود. این مقوا بیشتر برای کارهای هنری با آبرنگ، مداد شمعی، ایربراس و قلم مرکب کاربرد دارد. نوع صاف آن برای جزئیات ظریف مناسب‌تر است.

مقوای بریستول (Bristol board)

این نوع مقوا هم سطحی سفید و صاف دارد و معمولاً برای طراحی به کار می‌رود. در دو نوع صاف و زبر و با ضخامت‌های مختلف تولید می‌شود و برای طراحی‌های گوناگون مناسب است.

جدول مقایسه کاغذها و مقواها

نوع	گرماژ (GSM)	سطح	ویژگی اصلی	کاربرد اصلی
کاغذ تحریر	70–120	مات، بدون روکش	مناسب نوشتن و چاپ	بروشور، دفترچه
کاغذ گلاسه	115–300	براق یا مات	چاپ با کیفیت بالا	کاتالوگ، بسته‌بندی شیک
کرافت	70–200	قهوه‌ای، زبر	مقاوم و طبیعی	پاکت، بسته‌بندی غذایی
روزنامه	50–60	مات	ارزان و سبک	روزنامه، بسته‌بندی ساده
مقوای پشت طوسی	230–400	یک‌رو سفید	اقتصادی	جعبه آرایشی، دارویی
ایندربرد	200–350	کاملاً سفید	کیفیت بالا، لوکس	بسته‌بندی خوراکی، لوکس
مقوای بازیافتی	200–400	خاکستری/قهوه‌ای	ارزان، دوستدار محیط‌زیست	کارتن، بسته‌های صنعتی

نکات مهم در انتخاب کاغذ مناسب برای بسته‌بندی

انتخاب نوع کاغذ به فاکتورهای زیر بستگی دارد:

• نوع محصول: آیا خوراکی است؟ بهداشتی است؟ لوکس است؟
• مخاطب برند: آیا بسته‌بندی شما باید حس خاصی القا کند؟
• قیمت تمام‌شده: برخی کاغذها مقرون‌به‌صرفه‌تر هستند.
• دوام و مقاومت: بسته‌بندی سنگین به مقواهای سخت نیاز دارد.
• سازگاری با چاپ: برخی کاغذها چاپ‌پذیری بهتر دارند.

نظام استاندارد اندازه کاغذ(C ،B ،A)

نظام استاندارد اندازه کاغذ که ابتدا توسط اداره استاندارد آلمان (DIN) تدوین شد، اکنون به عنوان یک استاندارد بین‌المللی توسط سازمان بین‌المللی استاندارد (ISO) مستقر در سوئیس پذیرفته شده است. این استاندارد به منظور ایجاد یک نظم یکپارچه برای انواع نوشت‌افزار، چاپ کتاب و کاربردهای مختلف طراحی شده است.

سری A یکی از پرکاربردترین مجموعه‌ها است که بر اساس مساحت یک متر مربع برای اندازه ابتدایی A0 تعریف شده و اندازه‌های دیگر به تناسب آن و با حفظ نسبت طول به عرض ۱:√۲ کاهش می‌یابد.

سری B به عنوان مجموعه‌ای جایگزین معرفی شده است که بیشتر برای پوسترها، اعلان‌های دیواری، کاتالوگ‌ها و مواردی که نیاز به ابعاد بزرگ‌تر از سری A دارند، کاربرد دارد. اندازه‌های سری B نیز نسبت مشابهی با سری A دارند، اما نقطه شروع آن از یک متر مربع نیست و ابعاد آن کمی بزرگ‌تر است.

سری C مختص پاکت نامه‌ها و پوشه‌ها طراحی شده است. ابعاد این سری معمولاً حدود ۱۰ درصد بزرگ‌تر از سری A متناظر با خود است تا امکان قرارگیری کاغذهای سری A داخل پاکت‌های سری C فراهم شود.

جمع‌بندی و توصیه پایانی

درک صحیح از انواع کاغذ و مقوا، می‌تواند هزینه‌های طراحی و چاپ را کاهش داده، خروجی نهایی را بهبود بخشیده و تصویر برند شما را حرفه‌ای‌تر نمایش دهد. پیشنهاد می‌کنیم در هنگام انتخاب کاغذ و مقوا برای بسته‌بندی، حتماً با یک طراح یا کارشناس چاپ مشورت کنید تا مناسب‌ترین انتخاب را با توجه به نیازتان داشته باشید.

اگر نیاز به مشاوره تخصصی برای انتخاب بهترین نوع کاغذ و مقوا برای بسته‌بندی محصولتان دارید، می‌توانید با تیم طراحی و چاپ ما در هرمس دیزاین تماس باشید. مشاوره رایگان، طراحی اختصاصی و تولید باکیفیت را از ما بخواهید.